فقیهان امامی و عرصه‌های ولایت فقیه (کتاب)کتاب « فقيهان امامى و عرصه‌هاى ولايت فقيه از قرن چهارم تا سيزدهم» تأليف جناب آقای محمد علی قاسمی و جمعى ديگر از پژوهش‌گران دانشگاه علوم اسلامى رضوى است كه زير نظر آية الله شیخ صادق لاریجانی تدوين شده و در آن به تبيين ديدگاه فقهاى مشهور امامیه در مورد ولایت فقیه پرداخته است. كتاب، در دو جلد نوشته شده و ابوابى از فقه اماميه را كه مربوط به مسئله ولايت فقیه مى‌شود مورد بحث قرار داده است. ۱ - انگيزه تأليف هدف از تأليف كتاب ارائه طرحى كلى از قلمروهاى مبحث ولایت فقیه و انعكاس ديدگاه‌هاى موافقان و مخالفان آن است. ۲ - ساختار نويسنده، با توجه به ابواب پنج‌گانه فقه امامیه عرصه‌هاى مختلف ولايت فقيه و شئون مربوط به آن را بررسى نموده و اختيارات فقيه را در زمينه‌هاى مختلف فقهى، از نظر فقهاى نام‌دار شیعه بيان كرده است. [۱]
فقيهان امامى و عرصه‌هاى ولايت فقيه از قرن چهارم تا سيزدهم، محمد على قاسمى، ج۱، ص ۳۱.
۳ - گزارش محتوا در ابتداى جلد اول مفهوم برخى از واژگان مرتبط با ولايت فقيه مانند: حاكم، امام، فقيه، سلطان، ناظر، نائب الغيبه و والى بيان شده و پس از آن دلايل عمومى ولايت فقيه از منظر فقيهان امامى منعكس گرديده و ادله فقهى و عقلى مربوط به نصب فقيه، نيابت و وكالت فقيه از امام معصوم عليه السلام و نظارت فقيه به صورت اجمالى بررسى گرديده است. آن‌گاه عرصه‌هاى ولايت فقيه و اختيارات او در ابواب مختلف فقهى اعم از عبادات و معاملات بيان شده و ديدگاه‌هاى فقهاى اماميه از قرن چهارم تا سيزدهم در مورد وظايف و ولايت فقيه در عصر غيبت در فروع مختلف فقهى تبيين شده است. ابتدا باب طهارت و دخل و تصرف حاكم اسلامى و ولى فقيه در امورى مانند تجهیز میت ، تطهير اماكن متبركه و لزوم اذن در برخى از موارد مربوط به طهارت و نجاست بيان مى‌گردد. سپس اختيارات ولى فقيه در مورد برخى از احكام نماز مانند اقامه شعائر الهى، اقامه نماز جمعه و جماعت، اقامه نماز عيدين( فطر و قربان)، اقامه نماز استسقا و لزوم اذن گرفتن از او در اقامه جماعت در مساجد بررسى شده است. در ادامه، اختيارات ولى فقيه در خمس و زکات بيان شده و اخذ زكات و خمس توسط وى، مصرف زكات و خمس در امورى كه خود مى‌داند مورد بحث قرار گرفته است. در فصول بعدى كتاب اختيارات خاص حاكم اسلامى و ولى فقيه در ابواب فقهى مانند روزه ، اعتکاف ، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر ، تجارت، ولایت بر فروش برخى از اموال و تصرف آنها، دين، رهن، ولايت بر اموال مفلس و محجور، ضمان ، کفالت ، صلح، شرکت ، مضاربه ، مزارعه ، مساقات ، ودیعه ، عاریه ، اجاره ، وکالت ، وقف ، صدقات، وصايا، ارث ، نکاح ، طلاق ، ظهار ، ایلاء ، لعان ، عتق، تدبير، مكاتبه، استیلاء ، اقرار، خوردنى‌ها و آشاميدنى‌ها، غصب ، شفعه ، احیاء زمين‌هاى موات و مفتوح عنوه، گرفتن خراج، لقطه( اشياى پيدا شده)، قضا( نصب قاضى و احراز منصب قضاوت)، مجازات مجرمين، عفو مجرمين، اجراى حد و تعزیر ، قصاص و ديات به صورت مبسوط بيان شده و ديدگاه‌هاى فقهاى اماميه در اين باره منعكس گرديده است. فهرست عبارات فقها در باره اختيارات ولى فقيه بر اساس كتاب و تاريخ تأليف نيز در پايان كتاب آمده است. [۲]
فقيهان امامى و عرصه‌هاى ولايت فقيه از قرن چهارم تا سيزدهم، محمد على قاسمى، ج۱، ص۳۷ .
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |